Penzije u EU – bolje je, ali može još bolje, zaključuje Brisel

Izveštaj o adekvatnosti penzija u Evropskoj uniji u 2018. godini, koji je objavljen 30. aprila 2018, analizira način na koji sadašnje i buduće penzije doprinose sprečavanju siromaštva starijih osoba i održavanju nivoa prihoda kod muškaraca i žena tokom cijelog trajanja njihove penzije.

U izveštaju je ocenjeno da države članice EU sve više pažnje posvećuju održivosti i adekvatnosti penzija, ali i da će u budućnosti biti potrebne dodatne mjere.

Kako kaže Marijana Tisen, komesar za socijalna pitanja: „Sve osobe u penziji imaju pravo da žive dostojanstveno. Ovo je suštinski princip evropskog stuba socijalnih prava. Adekvatne penzije su neophodne da bi se sprečilo siromaštvo i društvena isključenost starijih ljudi u Evropi, naročito žena.“

Dalje dodaje: „Moramo, takođe, obezbediti osobe koje se bave specifičnim zanimanjima ili koje su samozaposlene, da ne budu oštećene. Naš prioritet mora biti nastavak reformi koje omogućavaju adekvatne penzije za sve.“

Trenutno, prema saopštenju za javnost Evropske komisije, broj starijih stanovnika Evropske unije koji su izloženi siromaštvu ili društvenoj isključenosti, smanjio se za 1,9 miliona u odnosu na broj ovih osoba prije dve godine, dok je broj starijih osoba koje rade povećan za 4,1 milion tokom poslednje tri godine. Uprkos ovim poboljšanjima kada je u pitanju položaj penzionera u Evropskoj uniji, ne može biti ni govora o smanjivanju napora kako bi situacija bila još bolja.

Prema izveštaju, 18,2 odsto stanovnika EU koji imaju najmanje 65 godina – oko 17,3 miliona – još uvek je izloženo riziku od siromaštva ili socijalne isključenosti. Ovaj odnos je ostao skoro nepromenjen od 2013. godine.

Pored toga, postoje značajne razlike među državama i među demografskim grupama. Na primjer, penzije za žene su i dalje za 37 odsto niže od penzija muškaraca zbog nižih plata i kraćeg radnog staža usled porodičnih obaveza. Slično tome, osobe koje se bave netipičnim zanimanjima ili su samozaposlene često su suočene sa nepovoljnijim uslovima kada je u pitanju penzionisanje u odnosu na osobe koje su se bavile klasičnim poslovima.

Rizik od siromaštva i socijalne isključenosti kod starijih osoba povećava se sa godinama. Više od polovine starijih u EU kojima preti ili siromaštvo ili društvena isključenost, imaju 75 ili više godina. To se objašnjava time što se potrebe povećavaju sa godinama, dok se penzije smanjuju tokom trajanja „penzijskog staža“.

Države članice preduzele su mjere kako bi osigurale da adekvatnost penzija bude u središtu njihovih aktivnosti, naročito kada su u pitanju male penzije, ali se ocjenjuje da je potrebno uložiti i dodatan napor ka ovom cilju.

Da bi osigurali adekvatnost i održivost trenutnih i budućih penzija, penzijski sistemi moraju promovisati produženje radnog vijeka uzimajući u obzir kontinuirano povećanje očekivane dužine života. Ovo se može postići podsticanjem cjeloživotnog učenja, obezbeđivanjem bjezbednog i zdravog radnog prostora, prilagođavanjem starosne granice za penzionisanje, nagrađivanjem kasnijeg penzionisanja i povećanjem broja potrebnih godina za penzionisanje , te obeshrabrivanjem ranijeg odlaska u penziju.

Prilagodljivi radni uslovi, uključujući i mogućnost kombinovanja penzije sa prihodima od rada, kao i poreski podsticaji za odlaganje penzionisanja postaju sve rasprostranjeniji u EU i nastaviće da budu važni.

Države članice takođe treba da preduzmu dodatne mjere kako bi se smanjio jaz između visina penzija žena i muškaraca vođenjem politike jednakih mogućnosti za žene i muškarce tokom doba kada su oni radno sposobni, koje na primjer imaju za cilj promovisanje ravnoteže između profesionalnog i privatnog života, kao i ravnomjerno raspoređivanje porodičnih obaveza, i nude rešenja problema učešća na tržištu rada, intenziteta rada i prekida karijere. Penziona politika posebno treba da na pravi način zaštiti prekide u karijeri koji su motivisani porodičnim obavezama.

U skladu sa evropskim stubom socijalnih prava, Komisija namerava da podrži države članice koje prave napore u tom cilju, posebno u kontekstu njenog predloga da se radi na poboljšanju ravnoteže između privatnog i profesionalnog života roditelja. Na kraju, važno je, takođe, nastaviti proširivanje primene penzionih sistema i na osobe koje se bave netipičnim zanimanjima ili aktivnostima koje nisu plaćene i promovisati dodatnu štednju za doba penzije.

Prateći istu osnovnu ideju i još uvek u okvirima evropskog stuba socijalnih prava, Komisija je nedavno predstavila preporuku o pristupu socijalnoj zaštiti.

Evropska komisija i Odbor za socijalnu zaštitu izrađuju izveštaj o adekvatnosti penzija svake tri godine. Izdanje iz 2018. godine analizira načine na koje će sadašnje i buduće penzije doprineti sprečavanju siromaštva među starijim osobama i zadržavanju istog nivoa prihoda žena i muškaraca tokom čitavog trajanja penzije.

penzioneri.me/penzin.rs