Penzioneri u Crnoj Gori primali četiri puta manje nego u EU

Crna Gora se, prema nedavno objavljenim podacima Eurostata za 2022. godinu, nalazi među zemljama sa najnižim prosječnim penzijama u Evropi – svega 3.962 eura godišnje po korisniku, što je oko 330 eura mjesečno.

Iako time nadmašuje Albaniju, BiH i Srbiju, Crna Gora je i dalje daleko ispod evropskog prosjeka od 16.138 eura godišnje, svrstavajući se na samo dno penzijskog poretka, odmah iznad Bugarske. Od 2024. godine je minimalna penzija u Crnoj Gori 450 eura, dok je prosječna oko 540 eura, što bi značilo da sada prosječni penzioner godišnje ima preko 6.000 eura.

Ova statistika potvrđuje dubok ekonomski jaz između zemalja zapadne i istočne Evrope, ali i naglašava izazove s kojima se suočavaju penzioneri na Balkanu. Buduća održivost penzija ostaje pod pritiskom u Evropskoj uniji. Žene i dalje primaju znatno niže penzije od muškaraca, a velike razlike u visini penzija između zemalja i dalje su prisutne.

Prema izvještaju OECD-a „Penzije na prvi pogled 2023“, penzije su glavni izvor prihoda za starije osobe u Evropi. U mnogim evropskim državama, javni transferi – poput državnih penzija i socijalnih davanja – čine više od 70 odsto ukupnog bruto ekvivalentnog prihoda domaćinstava starijih osoba, a u nekim slučajevima taj udio prelazi i 80 odsto, prenio je nedavno Euronews.com.

Prema podacima Eurostata, prosječni godišnji izdatak po korisniku starosne penzije u EU iznosio je 16.138 eura u 2022. godini, odnosno oko 1.345 eura mjesečno.

U okviru EU, iznosi su se kretali od 3.611 eura u Bugarskoj do 31.385 eura u Luksemburgu. Kada se uključe i zemlje kandidati za članstvo i članice EFTA-e, raspon je još širi – od svega 1.648 eura u Albaniji do čak 35.959 eura na Islandu.

U Norveškoj i Danskoj prosječne godišnje penzije po korisniku premašuju 30.000 eura. Švedska (22.436 eura) i Finska (21.085 eura) takođe su znatno iznad evropskog prosjeka.

Među zemljama kandidatima za EU, prosječne penzije su najniže: Albanija (1.648 eura), Turska (2.942 eura), BiH (3.041 eura), Srbija (3.486 eura) i Crna Gora (3.962 eura). Crna Gora se tako nalazi tik iznad Bugarske, ali i dalje među najslabijima u regionu. Ovo su godišnje vrijednosti – što ukazuje na drastične razlike u nivou penzijskih primanja širom Evrope.

Italija ima najvišu prosječnu penziju među četiri najveće članice EU – 19.589 eura, zatim slijede Francuska (18.855 eura), Španija (18.100 eura) i Njemačka (17.926 eura), sve iznad evropskog prosjeka.

U nominalnom iznosu, penzije su pale u svega tri zemlje u 2022. – Turskoj, Irskoj i Grčkoj. Pad je bio ispod pet odsto, a u Turskoj posebno izražen zbog devalvacije lire.

S druge strane, Bugarska je imala najveći rast – čak 33 odsto, a slijede Češka (16 odsto), kao i Litvanija, Letonija, Rumunija i Crna Gora – gdje je rast premašio 10 odsto.

Kada se penzije prilagode prema standardu kupovne moći (PPS), razlike su manje izražene – omjer između najviše i najniže penzije u EU pada sa 8,8 na 3,5.

Primjera radi, u EU se penzijski izdaci po korisniku kreću od 5.978 PPS u Slovačkoj do 21.162 PPS u Austriji. Najniži rezultat među uključenim zemljama ima Albanija – 3.019 PPS. Turska, prilagođena za troškove života, prelazi 8.000 PPS i prestiže čak i neke članice EU.

Kako se navodi u izvještaju, žene starije dobi suočavaju se sa većim rizikom od siromaštva u svakoj zemlji EU. U prosjeku, žene primaju 26,1 odsto niže penzije od muškaraca, a 5,3 odsto njih uopšte ne primaju penziju.

Razlozi leže u nižim platama tokom radnog vijeka, prekidima u karijeri i češćem zapošljavanju na nepuno radno vrijeme među ženama.

Raste broj starijih ljudi u riziku od siromaštva

Izvještaj o adekvatnosti penzija za 2024, koji su zajednički pripremili Evropska komisija i Odbor za socijalnu zaštitu, pokazuje da su zemlje EU uvele mjere za očuvanje adekvatnosti, ali da će ona dugoročno biti ugrožena. Projekcije pokazuju pad stope zamjene (odnos penzije prema zaradi) u narednim decenijama.

Od 2019. raste broj starijih ljudi u riziku od siromaštva i socijalne isključenosti, uglavnom zbog sve nižih relativnih prihoda, naveo je Euronjuz.

U 2022. više od jednog od pet građana starijih od 65 godina – oko 18,5 miliona ljudi u EU – bilo je izloženo riziku od siromaštva ili socijalne isključenosti. Brojka raste, dijelom zbog demografskog starenja, ali i rasta siromaštva.

Dan