Nevidljivi ubica u vazduhu: Termoelektrane na Balkanu zagađuju više nego svi ostali

Ekolozi su juče pozvali kreatore politike Evropske unije da zauzmu čvršći stav u vezi s pitanjem zagađivanja vazduha iz termoelektrana na Zapadnom Balkanu, navodeći da zbog njih širom Evrope godišnje strada 3900 osoba.

Šesnaest termoelektrana, koje potiču još iz vremena komunizma, sa kapacitetom od 8 gigavata emitovale su 2016. istu količinu sulfordioksida kao i 250 termoelektrana sa 30 puta većim kapacitetom u ostalim djelovima Evropske unije, navelo je pet ekoloških grupa u jednom izvještaju.

Lignit, po okolinu najštetniji ugalj, uveliko je dostupan u regionu pružajući jeftine energetske resurse i veliki izvor energije za Kosovo, Srbiju, Bosnu, Makedoniju i Crnu Goru.

Ove države su, podsjeća Rojters, članice Energetske zajednice koja se obavezala da će implementirati regulative EU i smanjiti zagađenje do 2018. Međutim, investicije u izgradnju novih elektrana ili tehnologiju za smanjenje emisija štetnih gasova uglavnom su odložene, stoji u izvještaju.

„Zagađivanje vazduha ne poznaje granice i još uvijek je nevidljivi ubica u Evropi”, kazala je Vlatka Matković Puljić, visoka zvaničnica za zdravlje i energiju i organizaciji HEAL i jedna od autorki izvještaja. „Krajnje je vrijeme da kreatori politika u EU pojačaju napore za očiste vazduh i dekarbonizuju energetski sektor”, kazala je ona.

U izvještaju se navodi da su elektrane na Zapadnom Balkanu izazvale zagađenje širom EU i zdravstvene troškove u iznosu od 11,5 milijardi eura godišnje.

Region planira da doda 2,7 gigavata u vidu novih kapaciteta termoelektrana, koje uglavnom finansiraju kineske banke, dodajući da većina elektrana neće ispuniti pravila EU o kontroli zagađenja.

Vlade u regionu tvrde da se oslanjaju na termoelektrane kako bi zadovoljile rastuću potražnju i obezbijedile energetsku sigurnost i navode da će nove termoelektrane emitovati manje štetnih gasova.

U izvještaju se poziva da Energetskoj zajednici budu nametnuta stroža pravila i navodi da EK ispunjavanje tih zahtjeva treba da postavi kao uslov za ulazak u EU. Za sada, članice Energetske zajednice se ne suočavaju sa kaznama ukoliko ne ispune zahtjeve.

„Umjesto da investiraju u zastarjele termoelektrane, lideri Zapadnog Balkana treba da… povećaju udio u održivim vidovima obnovljive energije”, kazala je Joana Kiuta, koordinatorka za energetiku u CEE Bankvoč, jedne od pet grupa koje su sastavile izvještaj.